माथि भनेझैं भन्सार महसुलको ‘इस्यू’ तत्कालका लागि भए पनि कालान्तरमा पर्न सक्ने अन्य समस्याहरूमा समेत सबै व्यवसायी एकजुट हुनु पर्ने आवश्यकता महसुस ग¥यौं । ०२९ सालमै स्थापना भएको नेपाल औषधि व्यवसायी संघले सरकारी नीतिले उनीहरूको व्यवसायलाई असर गर्दा छलफल चलाएको, व्यवसायीहरूको हकहितमा राम्रोसँग पैरवी गरेको देखेका थियौं । उनीहरूसँग तत्कालीन समयमा केही सहयोग पनि लिइयो । तर उनीहरूको र हामीहरूको व्यवसायको प्रकृति फरक भएको र कतिपय कुराहरूमा बुझाइ फरक भएकाले हामीले पशुपन्छी औषधिका लागि अलग्गै संस्थाको आवश्यकता बोध ग¥यौं । हामीहरूको व्यवसायमा पनि क्रमशः समस्याहरू आउन थालेका थिए । स्वच्छ प्रतिस्पर्धात्मक रूपमा व्यवसाय अघि बढाउनु पर्ने जस्ता अनेकन चुनौतीहरू थिए । यी सबै चुनौती सामनाका लागि एउटा साझा संस्थाको आवश्यकता थियो । त्यही आवश्यकताबीच उब्जिएको सोचको उपज हो, आजको विशाल ‘नेपाल पशुपन्छी औषधि व्यवसायी संघ’ ।
संघले औषधिको उचित प्रयोग हुन दिन, औषधि व्यापारको उत्पादन एवं विकास गर्न, बिक्रेताहरूबीच परस्पर हित हुने विषयहरूमा मैत्री भावना र सम्बन्ध अभिवृद्धि गर्न, बिक्री, व्यापार, आयात–निर्यातसम्बन्धमा ऐन कानून तथा नियमावली तर्जुमा गर्नका लागि नेपाल सरकारलाई आवश्यक सल्लाह र सुझाव पेश गर्नका साथै नेपाल सरकार र व्यवसायीहरूबीच सहयोग लिन÷दिन, क्रय, बिक्रय, आयात र निर्यातलगायतको व्यवस्था गर्दै पशुपन्छी औषधि व्यापारमा सन्तुलन राख्न र बिक्रीवितरणसम्बन्धी नियमहरू बनाइ बिक्रेताहरूमा एकरूपता ल्याउने प्रस्तावना बनाएको थियो । यसै प्रस्तावनालाई पूरा गराउनका लागि आवश्यक विभिन्न उद्देश्यहरू राखिएका थिए ।
प्रथमतः संघको माध्यमबाट पशुपन्छी औषधि व्यवसायीहरूलाई एउटै सूत्रमा बाँध्न सकिएको छ । समस्याहरू पर्दा एउटै थलोमा बसेर समाधान गर्न सकिएको छ । पशुपन्छी औषधि उद्योगहरूको अलग्गै संस्था नेपाल औषधि उत्पादक संघ (एप्पोन) रहेको हुँदा उनीहरूका समस्यामा सोही संघले मद्दत गर्दै आएको छ । हाम्रा संघमा आबद्ध व्यवसायीहरूले स्वदेशी पशुपन्छी औषधि उद्योगका उत्पादनहरू बिक्रीवितरण र प्रवद्र्धन गरिरहेको अवस्था छ । मानव र पशुपन्छीलाई आवश्यक पर्ने औषधि संवेदनशील भएकाले यसको बिक्रीवितरण तथा परामर्शका लागि तोकिएको दक्ष जनशक्ति आवश्यक हुन्छ । संघको निरन्तरको अथक मिहिनेत र प्रयासपछि औषधि व्यवस्था विभाग र पशु सेवा विभाले संयुक्त रूपमा व्यवसायी तालिम सञ्चालन गर्न थालेका हुन् । फर्म नै बन्द गर्नु पर्ने अवस्थाका व्यवसायीहरूलाई यसले ठूलो राहत मिलेको छ ।
२०६४ सालदेखि सुरू भएको व्यवसायी तालिमको पाठ्यक्रम तथा सहभागितासम्बन्धी कार्यविधिहरूमा समयसापेक्ष परिमार्जन जरूरी छ । व्यवसायीहरूलाई विपतमा राहत, सन्तति छात्रवृत्ति, व्यवसायीबीचको विवादमा मध्यस्थतालगायतका अनेकन राम्रा कामहरू पनि भएका छन् । यी सबैको प्रतिफल पाउने भनेका व्यवसायीहरू नै हुन् । रह्यो कुरा, राष्ट्रलाई दिएको योगदान, पशुपन्छी औषधिसम्बन्धी नीति–नियम, कर, भन्सारलगायत आर्थिक नियमहरू । व्यवसायलाई आवश्यक पर्ने नीति तर्जुमाका लागि सरोकारवाला निकायले अहिले संघलाई सम्पर्क राख्न थालेका छन् । संघले हासिलक गरेका उपलब्धिमध्ये यो प्रमुख हो । पशुपन्छी औषधि व्यवसायीहरूको हकहित कायम राख्दै तथा स्वच्छ प्रतिस्पर्धात्मक व्यवसायका लागि संघले उत्प्रेरणा जगाउने हो । यो नियमक निकाय नभएकाले सहजीकरण गर्ने अभिन्न संस्था हो । पदाधिकारीलगायत सबै सदस्यहरू आ–आफ्नो व्यवसाय पहिले, अनि संघ पछि भनेर लागेका हुन्छन् । यो स्वाभाविक पनि हो । हालसम्मका गतिविधिहरू हेर्दा कुनै अध्यक्षको कार्यकालमा संघ अल्लि सुस्ताएको अनि कुनैको पालामा अल्लि फस्टाएको जस्तो देखिन्छ । तर तोकिएको अवधिसम्म राम्ररी संघ हाँक्छु भनेर निर्वाचित हुने व्यवसायीहरूले आफ्नो व्यवसायलाई व्यवस्थित गरेर साह्रा ध्यान संघमै केन्द्रित गर्न जरूरी हुन्छ ।
भुलेको बाटो र अबको कार्यदिशा
मेरो विचार र अनुभवमा विधानले निर्दिष्ट गरेका आधारमा संघ चलिरहेको देखिन्छ र यसलाई निरन्तर डो¥याउने काम कार्यसमितिका पदाधिकारीको मात्रै नभई आबद्ध सबै सदस्यहरूको समेत हो । यदाकदा व्यक्तिभन्दा पनि संघको गरिमालाई सरोकारवाला निकायहरूबीच अल्लि बढी उजागर गर्नुपर्ने आवश्यकता देखिएको छ । यस्तै, छिमेकी मुलुक र विश्वमा रहेका हाम्रैजस्तो समान उद्देश्य भएका संघसंस्थाहरूको सदस्यता लिने या सम्बन्ध विस्तार गरी अनुभव आदानप्रदानका लागि जरूरी भइसकेको छ । यसबाट हाम्रो उपस्थिति अन्तर्राष्ट्रिय जगतमासमेत हुनेछ र उनीहरूको सिकाइबाट हामीले भरपुर लाभ लिन सक्नेछौं ।
पशुपन्छी औषधिका उपभोक्ता पशुपन्छी नै हुन् । कोभिड–१९ पछि सिर्जित आर्थिक मन्दीका कारण पशुपन्छीमा आधारित व्यावसायिक फार्महरू क्रमशः बन्द हुँदै गएका छन् । भएकाहरूले पनि कारोबार कम गर्दै जेनतेन धानिरहेका छन् । यस्तो अवस्थामा औषधि व्यवसाय पनि क्रमशः घट्दो छ । यो व्यवसाय चक्र हो, आगामी दिनमा पशुपन्छी औषधिका सबै सरोकारवालाहरूसँग घनीभूत छलफल चलाउँदै सबैको व्यवसाय बचाउनका लागि संघले पहलकदमी लिनु पर्छ । पशुपन्छीपालनका क्षेत्रमा खुलेका महासंघलगायत उच्च सरकारी संयन्त्रमा अन्य क्षेत्रको प्रतिनिधित्व देखिन्छ तर संघको प्रतिनिधित्व नहुँदा नीति निर्माणमा हामीहरूले गर्नुपर्ने बहस, पैरवी र वकालतहरूमा कमी आएको देखिन्छ, यसलाई बढाउन जरूरी छ । संघीय संरचना अनुसार संघ र प्रदेश दुवैको अधिकार क्षेत्रमा औषधि रहेको अवस्था छ । प्रदेश सरकारका नीति निर्माणमा हाम्रो संघले खासै समन्वय गर्न सकेको देखिन्न । पसल दर्ताको सम्बन्धमा प्रदेश सरकारले कानून बनाउन सक्ने अवस्था छ । त्यसतर्फ पहल गर्न सकेका छैनौं । यस व्यवसायको अन्तिम कडी भनेकै मुलुकभर छरिएका खुद्रा औषधि व्यवसायीहरू भएकाले बढी ध्यान उनीहरूको समस्या समाधानतर्फ हुनुपर्छ ।
आयातकर्ता, वितरक, होलसेलर र रिटेलरहरूका आ–आफ्नै खाले समस्या छन् । यी समस्याहरूलाई तत्कालीन, मध्यकालीन र दीर्घकालीन रूपमा समाधानको योजना बनाउन सक्नु प¥यो । यसका लागि पशुपन्छी औषधि व्यवसायका चार वटै आयामका समस्याहरू एउटै बास्केटमा नहाली क्षेत्रगत आधारमा संकलन गर्दै संघको रणनीतिक योजना बनाउन ढिलो भइसक्यो । जसबाट हाम्रो संघको सबल दुर्बल पक्षसँगै अवसर तथा चुनौतीहरूको पहिचान र अध्ययन हुँदा आगामी कार्यदिशा तय गर्न सहज हुन्छ । नेपालमै पशुपन्छीका औषधि उत्पादनमा पनि व्यापकता आइरहेको अवस्था छ । उनीहरू नेपाल औषधि उत्पादक संघ (एप्पोन) मा आबद्ध हुने हुँदा हाम्रो संघले कसरी पशुपन्छीका औषधि उद्योगसँग सहकार्य गर्न सकिन्छ भनेर छलफल आरम्भ गर्नुपर्छ । ‘स्वच्छ प्रतिस्पर्धायुक्त व्यवसाय’लाई नारा मात्रै नभई सबै तहका व्यवसायमा लागू गर्न सकेमा संघको मर्यादा र गरिमा दुवै बढ्छ ।
